final

sarada school thosey ramechhap

पत्रकार महासंघ काठमाडौंको विशेषता र महत्त्व

    सम्पूर्ण पत्रकारहरूको प्रतिनिधिमूलक पेशागत एक मात्र छाता संगठन नेपाल पत्रकार महासंघका सबै शाखाहरूमा चुनावी सरगर्मी सुरु भएको छ । त्यसमध्ये महासंघको ७१ भन्दा बढी शाखाहरूमध्ये सबैभन्दा ठूलो अर्थात मिनी केन्द्र भन्दा पनि फरक नपर्ने काठमाडौं शाखाको निर्वाचन यही पौष १७ गते राजधानीको प्रज्ञा भवनमा सम्पन्न हुंदैछ । त्यसैले पत्रकारहरूबीच चुनावी चर्चा, ध्रुवी प्रतिध्रुवीकरण, उम्मेदवारी घोषणा, तालमेल, चुनावी प्रचारप्रसारले गति लिंदै गएको छ । यो स्वाभाविक पनि हो । सबैभन्दा ठूलो शाखा भएकाले पनि काठमाडौं शाखाको चुनावले सधैं विशेष महत्व राख्ने गरेको छ । यो शाखाको नेतृत्व बरिष्ठ पत्रकारहरू किशोर नेपाल, तीर्थ कोइराला, पुष्प प्रधान, गोपाल बुढाथोकी, राजेन्द्र स्थापित, श्याम श्रेष्ठसमेतले गरिसक्नु भएको छ । अहिले पनि देशमा प्रतिष्ठित बरिष्ठ पत्रकारहरू यही शाखामा सदस्य रहनु भएको छ । त्यसले पनि यो शाखाको महत्व र गरिमा अलग हुनु स्वाभाविक हो । त्यसैले चुनावी सेरोफेरोमा यहां यिनै विषयहरू र शाखाकाबारेमा केही टिप्पणी गरौं,

अब 'खेताला' बन्ने पालो कस्को ?

प्रधानमन्त्री सूर्यबहादुर थापाले पनि बैशाख २४ गते राजीनामा दिए । सर्वदलीय सरकार बनाउने, चुनाव गर्ने र देशमा दिगो शान्ति बहाली गराउने डंका पिटेर प्रधानमन्त्री बनेका थापा अन्ततः असक्षम नै सावित भए ।
यसअघि आफ्नै पार्टी नेता लोकेन्द्रबहादुर चन्द सरकारलाई 'खेतालो सरकार' को आरोप लगाउने थापाले त्यही 'खेतालो' को जिम्मेवारी पनि राम्रोसँग निर्वाह गर्न सकेनन् । थापा सरकार आउने बित्तिकै माओवादीसँगको वार्ता र युद्धविराम भंग भयो । चन्दकालमा दरबारविरुद्ध सडकमा कुनै अपि्रय नारा लागेको थिएन । तर, थापा आएपछि राजाविरुद्ध नारा मात्र होइन, राजावादीहरुले समेत गणतन्त्रको नारा लगाए । र, त्यो फैलिएर देशव्यापीसमेत बन्यो ।

ऊट बनाउने र बन्ने खेल

एउटा लोकोक्ति छ, ब्रम्हाले सृष्टिका क्रममा मान्छेसम्म सिर्जना गरेपछि उनमा यो भन्दा पनि राम्रो र उत्कृष्ट अर्को प्राणी सृष्टि गर्ने मुड चलेछ र मेहनतका साथ बनाएछन् पनि । यसरी मान्छेभन्दा पनि राम्रो बनाउने क्रममा ऊट बनेछ ।

अर्थहीन नाटक बन्द गर

गत वर्ष असोज अठार गते श्री ५ बाट चालिबक्सेको कदमको धङ्धङी नेपाली राजनीतिलाई अझ छोडेको छैन । त्यसताका तत्काल कुनै पनि राजनीतिक दलले ठोस प्रतिक्रिया नजनाए पनि सरकार-माओवादीबीच युद्धविराम भएपछि राजनीतिक दलहरुमा पनि प्राण पलायो र झिनो स्वरमा विरोध गर्न थाले । त्यसले अझै पनि निरन्तरता पाइनै रहेको छ । तर, 'आन्दोलन' नामको त्यो झिनो स्वरले जनताका चाहना र आवश्यकता मुखरित गर्न नसकेको भने स्पष्ट छ ।

बन्दुक, वार्ता र जनअपेक्षा

देशमा सरकार-माओवादीबीच जारी युद्धविराम कायम छ । दुवै पक्षले मान्ने सहमतिमा जारी गरिएको आचारसंहिता छ । लामै प्रतिक्षापछि नै सही सरकार-माओवादीबीच तेस्रो चरणको वार्ता पनि जारी छ । तर, पनि यो रक्तपात, हिंसा र हत्याको सिलसिला किन रोकिदैन ? अहिले मुलुकमा युद्धविराम भएको अनुभुति जनताले किन पाउन सकिरहेका छैनन् ?

कुपोषणमा बालबालिका

आजका स्वस्थ बालबालिका नै भोलिका सुन्दर राष्ट्र निर्माता हुन् । उनीहरुको स्वस्थ  भविष्यसँगै राष्ट्रको पनि भविष्य जोडिएको हुन्छ । त्यसैले हरेक राष्ट्रले बालबालिकालाई स्वास्थ्य र सभ्य बनाउन ठूलो लगानी गरेका हुन्छन् ।

मैतीदेवी मन्दिरमा घाट र जग्गा विवाद

२०१९ साल फागुनको एक दिन काठमाडौंबाट दिल्लीका लागि उड्नुपर्ने विमान निर्धारित समयभन्दा अबेरसम्म उड्न सकेन । यसको कारण थियो एउटा बाकस जुन पन्ध्र जनाभन्दा बढी जवानले पनि ट्रलीमा लोड गर्न सकिरहेका थिएनन् । उनीहरुले हजार प्रयत्न गरे तर सबै खेर गयो । अन्तर्राष्ट्रिय विमानस्थलबाट जाँच पास भइसकेको सो बाकस विमानमा लोड गर्नै नसकेकाले विमान उडान नै स्थगित भयो

गाईजात्रा

 गत तेह्र वर्षअघिसम्म नेपालमा वाक तथा प्रकाशन स्वतन्त्रता थिएन । जनताले आफ्नो मनमा लागेको कुरा व्यक्त गर्न सक्तैनथे । तर, वर्षको तीन सय पैसठ्ठी दिनमा एक दिन यस्तो थियो, जसमा जनताले आफ्नो मनमा लागेका कुरा पोख्तथे, त्यो हो गाइजात्राको दिन ।

बाँच्न पाउनु मानवको पहिलो अधिकार

यसै महिना विश्व मानवअधिकार दिवस मनाइँदैछ । नेपालमा पनि त्यसदिन नारा, भाषण, जुलुस र व्यक्तव्यबाजी हुनेछ । यो पुरानो परम्परा पनि हो । तर, मानवअधिकार त्यही हो ? नेपाली नागरिकले सही अर्थमा मानवअधिकारको उपभोग गर्न पाएका छन् ? औषत दिनमा १७ जनाको दरमा नागरिक मारिएका छन् । बालकदेखि वृद्धसम्म हिंसाको शिकार भइरहेका छन् । देशको यो स्थितिको अन्यका लागि मानवअधिकार दिवसमा नारा, जुलुस, भाषण र व्यक्तव्यबाजी गर्नेहरुले कहिल्यै सोचेका छन् ।

नेपालमा अनलाइन पत्रकारिताः सम्भावना र चुनौति

दिनेश बस्नेत
सूचना प्रविधिको द्रूत्ततर विकासले यतिबेला विश्व एउटा ग्राममा परिणत भएको छ। परेवा संस्कृतिबाट सूचना आदान-प्रदान हुँदै हप्तौसम्म हुलाकीको पर्खाईमा आफन्तको सन्देश पर्खनुपर्ने जमाना अब छैन । समाचार होस वा अन्य कुनै सन्देश इन्टरनेट प्रविधिको माध्यमबाट पलभरमा प्राप्त गर्न र पठाउन सकिने भइसकेको छ
यसले विभिन्न पत्रपत्रिका, रेडियो र टेलिभिजनसमेत विश्वको जुनसुकै स्थानबाट प्रकाशन प्रसारण भए पनि विश्वको अर्को कुनामा तत्काल सहज पढ्न, सुन्न र हेर्न सकिने प्रविधि हामीसँग पनि छ। तपाईसँग कम्प्युटर र इन्टरनेटको सुविधा छ भने माउस समात्नुस र इन्टरनेटमा ब्राउज गर्नुस् तपाईमा रहेको सूचना वा समाचारको भोक तत्काल मेटिनेछ ।

वीरताकी प्रतिमुर्ति रानी चाँद बीबी

सन् १५८० को कुरा हो । तत्कालीन भारतको विजापुरका वादशाह आदिल शाहको हत्या भयो । दरवारिया र मन्त्रीहरुले उनका बालक भतिज इब्राहिमलाई गद्दीमा राखे र आदिल शाहकी विधवा श्रीमति चाँद बीबीलाई इब्राहिमको संरक्षक घोषित गरे ।

एक्लो प्रयासको लोकबाजा संग्रहालय

धादिङ जिल्लाको गुजरी-४ का रामप्रसाद कँडेल कम्पोजिटरको काम गर्दागर्दै थाङ्का पेन्टिङ र विक्रीवितरणमा लागे । थाङ्का बेच्न थाङ्काका बारेमा राम्रो व्याख्या गर्न जान्नु आवश्यक हुन्थ्यो । तर, कँडेलसँग यस विषयमा पूरा ज्ञान थिएन । त्यसैले थाङ्काको सैद्धान्तिक र व्यावहारिक ज्ञान हासिल गर्न उनी गुरुको खोजीमा निस्किए ।

कुशका सन्तान कुसुण्डाले जंगल ढाक्न सकेनन्

प्रेमबहादुर कुसुण्डा (वनराजा) ले पच्चीस-तीस वर्षको जवानी आफ्ना बाबु, दाजुभाइ र अन्य कुसुण्डाहरुसँग जंगलमै बिताए । बाबु, दाजुभाइ र अन्य कुसुण्डाहरुको मृत्युपछि जब उमेर ढल्कियो तब जंगलबाहिरको समाजमा आएर घरजम गरे । अहिले उनी ६२ वर्षको वृद्ध शरिर लिएर परिवारसहित दाङ जिल्लाको त्रिभुवननगर नगरपालिकामा बसोबास गरिरहेका छन् । तर, उनको आफ्नो भन्ने एक इञ्च पनि जग्गा छैन । अरुकैमा ज्यालादारी गरेर उनी जिविका चलाइरहेका छन् ।

सबैलाई गिज्याइरहेछ रामेछापका खानीबिनाका खानी गाउँहरुले्

रामेछाप जिल्लाका उत्तरी भेकमा कुनै त्यस्तो गाउँ छैनन् जसको पछाडि 'खानी' शब्द नजोडिएको होस् । जस्तो ठोसेखानी, चुचुरेखानी, रस्नालुखानी, डडुवाखानी, सोत्रेनीखानी, सात्रेखानी, लाप्चानेखानी, हिलेखानी, पैरेखानी, झुलेखानी, बञ्चरेखानी, भित्तरीखानी, आख्रेनीखानी आदि ।

पाका नागरिकहरुप्रतिको सामाजिक उपेक्षा

दिनेश बस्नेत
    नेपालमा वृद्धवृद्धाहरूको जनसंख्या जसरी निरन्तर बढेर गएको छ त्यसरी नै उनीहरूप्रति सामाजिक उपेक्षा पनि बढेर गएको छ । 'आगो ताप्नु मुढाको कुरा सुन्नु बूढाको' भन्ने नेपाली उखान 'पाकेको धानमा के पानी लाउने' भन्नेमा परिणत हुँदै गएको छ । यसले गर्दा देशका पाका नागरिकहरू एकांकी जीवन जिउन बाध्य छन् ।